Η Μαρία Μοντεσσόρι στήριξε την παιδαγωγική της μέθοδο σε μια θεωρία που διαμόρφωσε, μέσα από επιστημονική παρατήρηση του παιδιού και του ανθρώπου. Οι πιο βασικές ενότητες αυτής της θεωρίας είναι ο αφομοιωτικός – δεκτικός – νους, οι ανθρώπινες τάσεις, τα στάδια ανάπτυξης, οι ευαίσθητες περίοδοι και ο μαθηματικός νους του ανθρώπου.
Αν παρομοιάζαμε τον άνθρωπο με ένα αυτοκίνητο και την εξέλιξή του με τη διαδρομή που έχει να διανύσει, ο αφομοιωτικός νους θα ήταν ο κινητήρας του, οι ανθρώπινες τάσεις τα καύσιμά του, οι ευαίσθητες περίοδοι οι προβολείς του, τα στάδια ανάπτυξης η ολοκλήρωση ενός τμήματος της διαδρομής του και ο μαθηματικός νους το κοντέρ του.
